πλήρης τίτλος:
Νίκος
Παπαδάτος, Άκρως
Απόρρητο. Οι σχέσεις ΕΣΣΔ-ΚΚΕ, 1944-1952, ΚΨΜ, Αθήνα 2019
===
Μια ιστορική μελέτη βασισμένη σε σημαντικά
ντοκουμέντα και σπάνιο αρχειακό υλικό
Η ιστορική μελέτη του Ν. Παπαδάτου έχει δύο βασικούς
στόχους: α. τη δημοσίευση
ορισμένων σπάνιων αρχειακών υλικών που θα βοηθήσουν τους
ερευνητές να εμπλουτίσουν τις έρευνές τους. β. Την ιστορική ερμηνεία των εν λόγω τεκμηρίων.
Εκατό χρόνια από την ίδρυση του ΣΕΚΕ (ΚΚΕ), 70 χρόνια από τη λήξη του εμφυλίου και
σχεδόν 30 χρόνια από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η ελληνική βιβλιογραφία στερείται
ακόμα σημαντικών πρωτογενών υλικών αναφορικά με τις πολιτικές σχέσεις μεταξύ
του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ) και της Σοβιετικής Ένωσης (ΕΣΣΔ).
Στόχος του βιβλίου, μεταξύ άλλων, είναι να αρχίσει η συστηματική μελέτη των πρώην σοβιετικών
αρχείων προκειμένου να εμπλουτιστεί η βιβλιογραφία περί του
κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα. Στις σελίδες του βιβλίου περιέχονται
σημαντικά έγγραφα πρωτογενών αρχείων της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Επιπροσθέτως,
αναφέρονται και καταγράφονται σημαντικές δευτερογενείς πηγές (άρθρα, βιβλία,
μελέτες, κλπ.) οι οποίες είναι, έως σήμερα τουλάχιστον, σπάνιες και δυσεύρετες
στην ελληνική γλώσσα.
Ποια πολιτικά γεγονότα χρήζουν σήμερα ιδιαίτερης
αποσαφήνισης προκειμένου να προσλάβουμε επαρκώς την τακτική και στρατηγική του
κομμουνιστικού κινήματος κατά την περίοδο 1944-1952;
Σε αυτό το ερώτημα προσπαθεί να απαντήσει το πρώτο κεφάλαιο
του εισαγωγικού σημειώματος, δίδοντας ιδιαίτερη έμφαση στα ρωσικά (πρώην
σοβιετικά) αρχειακά έγγραφα, με άμεσο στόχο τη συγκεκριμένη ανάλυση των
οργανωτικών-πολιτικών ζητημάτων του ΚΚΕ.
Εν συνεχεία με βάση την έρευνα των αρχείων, εξετάζονται α.
οι κύριοι πολιτικοί λόγοι της ήττας των Κομμουνιστών τον Δεκέμβριο του 1944,
β. οι λόγοι για την υπογραφή της Συνθήκης
της Βάρκιζας, γ. το διεθνές πλαίσιο του ελληνικού εμφυλίου πολέμου,
δ. το διεθνές πολιτικό περιεχόμενο των εσωκομματικών συγκρούσεων στο ΚΚΕ από το
1948 και ύστερα και τέλος ε. η συνολική αλληλεπίδραση ΕΣΣΔ-ΚΚΕ καθ’ όλη την
περίοδο 1944-1952 σε επίπεδο πολιτικών αρχών.
Στις σελίδες του βιβλίου περιέχονται επίσης ορισμένες βιογραφικές πληροφορίες
βασικών στελεχών του ΚΚΕ της περιόδου (από τους φακέλους τους στην
Κομμουνιστική Διεθνή ή τα αρχεία του ΚΚΡ μπ.), καθώς επίσης και κάποιες στενογραφημένες συνομιλίες της ΚΕ του
Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Τέλος, υπάρχουν σύντομα
βιογραφικά (προσωπογραφίες) για βασικές
προσωπικότητες της περιόδου, ηγέτες και στελέχη του διεθνούς
κομμουνιστικού κινήματος και της ΕΣΣΔ.
===
Από την εισαγωγή του συγγραφέα:
Από την μελέτη της ιστορίας και των γεγονότων, αλλά και από
τα αρχειακά ντοκουμέντα της έκδοσης, καταδεικνύεται με σαφήνεια ότι... "το
ΚΚΕ δεν υπήρξε ένα «ξενοκίνητο» κόμμα, το οποίο «υποτασσόταν» –γραμμικά– στις
επιδιώξεις της Σοβιετικής Ένωσης. Οι κομμουνιστές της εποχής εκείνης όμως, όπως
ήταν φυσικό, ταύτιζαν τα συμφέροντα της παγκόσμιας εργατικής τάξης με τα
αντίστοιχα της Σοβιετικής Ένωσης. Εμφορούνταν από την ελπίδα μιας παγκόσμιας
κατάργησης της εκμετάλλευσης των εργατών με εμπροσθοφυλακή την ΕΣΣΔ."...
..."Στον βαθμό που η επαναστατική προσπάθεια των
δυτικών και βαλκανικών κομμουνιστικών κομμάτων -άρα και του ΚΚΕ - δεν
αποτελούσε πλέον προτεραιότητα του Κρεμλίνου, η ΕΣΣΔ είχε κάθε λόγο να
δυσπιστεί απέναντι σε δοκιμασμένα, πλην όμως εξαιρετικά επίμονα, στελέχη όπως ο
Ζαχαριάδης. Πράγματι, όπως δείχνουν και τα αρχεία, ο Ζαχαριάδης δεν ήταν
πρόθυμος να εφαρμόσει κατά γράμμα, έναντι κάθε κόστους, τις εντολές του
«κομμουνιστικού διευθυντηρίου».
Η «απεγνωσμένη» προσπάθεια Ζαχαριάδη να κινητοποιήσει τη
σοβιετική ηγεσία υπέρ των άμεσων αναγκών του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος
είχε πλέον αρχίσει να δημιουργεί έντονη δυσφορία στην Επιτροπή Εξωτερικής
Πολιτικής του ΠΚΚ (μπ.). Τα γεγονότα αυτά αποτέλεσαν το προοίμιο της
«διεθνιστικής επέμβασης των αδελφών κομμάτων» κατά την 6η Πλατιά Ολομέλεια του
1956."...
===
Ο Νίκος Παπαδάτος είναι
διδάκτωρ ιστορίας του Πανεπιστημίου της Γενεύης και ιστορικός ερευνητής του
διεθνούς ινστιτούτου Global Studies Institute (GSI,
Γενεύη). H διδακτορική του έρευνα είχε θέμα την ιστορία των
διασπάσεων του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος.
Την περίοδο 2017-2018 πραγματοποίησε τη μεταδιδακτορική του
έρευνα στα
Πανεπιστήμια Higher School of Economics (Μόσχα)
και École des Hautes Études en Sciences Sociales (Παρίσι)
με ειδίκευση τις πολιτικές σχέσεις μεταξύ της Κομμουνιστικής Διεθνούς και των
δυτικών κομμουνιστικών κομμάτων στη Σοβιετική Ένωση τη δεκαετία του 1930.
Διδάσκει ως επισκέπτης καθηγητής στο τμήμα Ιστορίας,
πολιτικών κομμάτων και κοινωνικών κινημάτων του Κρατικού Πανεπιστημίου της
Μόσχας Λομονόσοφ.
Το 2019 έγινε μέλος της ερευνητικής ομάδας του Κέντρου Ρωσικών, Καυκάσιων και
Ευρωπαϊκών σπουδών (CERCEC)
της École des Hautes Études en Sciences Sociales.
Το πρώτο του βιβλίο με τίτλο «Les communistes grecs et l’Union soviétique: histoire
de la scission du Parti communiste de Grèce (1949-1968)»
δημοσιεύτηκε από τις εκδόσεις L’ Harmattan στη Γαλλία το 2016.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1983.
===
