πλήρης
τίτλος:
Ανδρέας Αθανασιάδης – Ηλίας Γρούιος, Ζαχαριάδης και «Μακεδονικό εθνικό ζήτημα» 1949-1956. Η περίπτωση της οργάνωσης «Ήλιντεν», Λ.Ι. Αριστείδου, Φλώρινα 2020
Με το τέλος του εμφυλίου, ένα μεγάλο πλήθος Ελλήνων πολιτών είχε ήδη μετακινηθεί εκτός επικράτειας. Οι ροές αυτές είχαν ξεκινήσει επί κατοχής και πολλαπλασιάστηκαν στη διάρκεια του εμφυλίου και κυρίως με τη λήξη του. Ο πληθυσμός αυτός που βρέθηκε εκτός συνόρων δεν αποτελούσε ενιαίο σύνολο και κατευθύνθηκε προς διάφορες χώρες των Βαλκανίων, της Ανατολικής Ευρώπης και περιοχές της Σοβιετικές Ένωσης.
Η καταγραφή της ιστορίας των πολιτικών αυτών προσφύγων, στις χώρες εγκατάστασής τους, έτυχε του ενδιαφέροντος των μελετητών ευρύτερα και τα τελευταία χρόνια και της επιστημονικής κοινότητας.
Μπορούμε να πούμε ότι ιδιαίτερα έχει μελετηθεί η μετακίνηση των σλαβομακεδόνων, κυρίως όμως αυτή που είχε κατεύθυνση προς την -τότε- Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΟΛΔΜ).
Δεν έχει όμως παρουσιαστεί μέχρι σήμερα, στην ελληνική βιβλιογραφία, μια ευρύτερη μονογραφία ή μια συλλογική εργασία που να προσεγγίζει το ζήτημα της εγκατάστασης και βίωσης των σλαβομακεδόνων στις χώρες των υπολοίπων Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης. To εγχείρημα φαντάζει δύσκολο λόγω προβλημάτων με τις απαιτούμενες αρχειακές διαθεσιμότητες, που προφανώς είναι διάσπαρτες σε διάφορα αρχειακά ιδρύματα και κράτη, εκεί όπου είχαν εγκατασταθεί σλαβομακεδόνες πρόσφυγες μετά τον εμφύλιο.
Στην παρούσα μελέτη, προσπαθήσαμε να διερευνήσουμε ένα από τα ζητήματα που απασχόλησαν τον σλαβομακεδονικό (και όχι μόνο) προσφυγικό πληθυσμό που εγκαταστάθηκε μετά την ήττα του ΔΣΕ στις βαλκανικές (πλην της ΟΛΔΜ) και ανατολικές Λαϊκές Δημοκρατίες. Προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε συγκεκριμένα τη σλαβομακεδονική οργάνωση «Ήλιντεν», από την ίδρυσή της, που έγινε στην υπερορία με πρωτοβουλία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ), μέχρι και τη διάλυσή της, με πρωτοβουλία και πάλι του ΚΚΕ.
Στη μελέτη μας, επιλέξαμε να αναδείξουμε συγκεκριμένες πτυχές του θέματος∙ επιλέξαμε συγκεκριμένα να περιοριστούμε στην αναζήτηση του βαθμού εξάρτησης της Ήλιντεν από το ΚΚΕ και κυρίως να καταγράψουμε την πορεία της Ήλιντεν σε σχέση με τη μεταβολή των θέσεων της ηγετικής ομάδας του ΚΚΕ πάνω στο «Μακεδονικό», όπως αυτές -οι μεταβολές- γίνονταν εμφανείς στο πλαίσιο των αλλαγών που επέρχονταν στο εσωτερικό του κομμουνιστικού κόμματος αλλά και στον διεθνή περίγυρο. Μας ενδιέφερε επίσης να διερευνήσουμε αν τα στελέχη της ηγετικής ομάδας της Ήλιντεν λειτουργούσαν πρώτιστα ως σλαβομακεδόνες ή πρώτιστα ως κομμουνιστές.
